• ARAŞTIRMA

    ARAŞTIRMA

    Arazi çalışmaları ve PGIS anket uygulamaları...

  • slide

  • slide

  • slide

 

AMAÇ

Araştırmanın temel amacı korunan alanlarda kültürel ekosistem hizmetlerinin (KEH) sosyal değerinin (estetik, rekreasyonel, eğitsel, manevi vb.), peyzaj özelliklerinin ortaya koyduğu farklı altyapılar (yeşil-mavi-sarı-gri altyapılar) ile ilişkisinin irdelenerek mekânsal olarak ortaya konması ve bu ilişkinin küresel iklim değişikliğine bağlı olarak olası değişiminin modellenmesidir.

Bu kapsamda; Kızıldağ Milli Parkı’nın (Isparta) sosyal değerinin katılımcı coğrafi bilgi sistemleri (PGIS) aracılığıyla belirlenmesi, belirlenen sosyal değerin doğal ve kültürel peyzaj yapısının ortaya koyduğu mevcut altyapılar ile ilişkisinin irdelenmesi ve maksimum entropi (MaxEnt) algoritması aracılığıyla iklim değişikliğine bağlı olarak gelecekteki değişiminin modellenmesi gerçekleştirilecektir.

 

KÜLTÜREL EKOSİSTEM HİZMETLERİ

Birleşmiş Milletler tarafından 2005 yılında yayınlanan “Binyıl Ekosistem Değerlendirmesi” adlı çalışmanın raporunda “ekosistemlerden insanların sağladığı faydalar” olarak tanımlanmaktadır. Raporda ekosistem hizmetleri; tedarikçi, düzenleyici, destekleyici ve kültürel hizmetler olmak üzere 4 kategoride ele alınmaktadır. “Tedarikçi hizmetler” ekosistemlerden elde edilen tatlı su, gıda gibi ürünler; “düzenleyici hizmetler” ekosistem süreçlerinin düzenlenmesi sonucunda iklim düzenleme, hava ve su kalitesi, taşkın kontrolü vb. faydalar; “destekleyici hizmetler” diğer tüm ekosistem hizmetleri için gerekli olan habitat, genetik çeşitlilik, toprak oluşumu vb. faydalar; “kültürel hizmetler” ise ekonomik olmayan kültürel çeşitlilik, manevi ve dini değerler, rekreasyon, turizm, ruhsal ve fiziksel sağlık, estetik değer, sosyal ilişkiler, kültürel miras değeri gibi faydalar sağlamaktadırlar.

SOSYAL DEĞER

Halkın ekosistem hizmetlerine, özellikle estetik ve rekreasyon gibi kültürel hizmetlere atfettiği algılanan, piyasa dışı değerlerdir. 

PEYZAJ ALTYAPILARI

Arazi örtüsünün temsil ettiği ekosistemi tanımlayan bir sınıflandırma yöntemidir.

  • Yeşil altyapı: Tasarlanmış ve yönetilen doğal ve yarı doğal alanlardan oluşan stratejik olarak planlanmış bir ağ
  • Mavi altyapı: Akarsular, kanallar, göller, sulak alanlar gibi su elemanlarının tümü
  • Sarı altyapı: Ekilebilir alanlar, meralar ve karışık tarımsal alanlar
  • Gri altyapı: Yapılı alanlar ve yollar ve diğer kentsel yapıların tümü
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
KEH'nin sunduğu sosyal değerin bireysel, toplumsal ve ekonomik değişkenlere bağlı olarak zaman içinde değişimi kaçınılmazdır ancak bu değişimin önceden kestirimi güçtür. Diğer taraftan günümüzde tüm ekosistem hizmetlerinin üzerindeki en belirleyici itici güç küresel iklim değişikliğidir. İklim değişikliğinin ve arazi örtüsündeki değişimin önümüzdeki yıllarda da ekosistemler ve biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz etkilere neden olacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla mevcut durumun tanımlanması ve değerlendirilmesi etkin yönetim açısından yeterli değildir. Korunan alanların yönetiminin yeni iklim koşulları altında, uyum ve etki azaltım ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde kurgulanması gerekmektedir. Bu nedenle proje kapsamında belirli iklim senaryolarına bağlı olarak on yıllık periyotlarda, KEH'nin sosyal değerine yönelik tahmin modelleri ortaya konacaktır. 
 
PGIS

PGIS araştırmaları, doğal ekosistemlerin sosyo-kültürel faydalarının tespiti için yerel halkın algısını temel alan bir yaklaşımdır. Projede gerçekleştirilen halk katılımlı anket çalışması ile alanda yaşayanların ve alanı kullananların KEH çerçevesinde peyzaja ilişkin değerlerinin ve deneyimlerinin çeşitliliğini ortaya koyan coğrafi ve yerel bilgi elde etmek hedeflenmiştir.

 

ÖZGÜN DEĞER

EKOMAP, korunan alanlarda kültürel ekosistem hizmetlerinin sosyal değerini, peyzaj özelliklerinin ortaya koyduğu farklı altyapılar ile ilişkilendirerek mekânsal olarak ortaya konmayı ve bu ilişkinin küresel iklim değişikliğine bağlı olası değişimini modellenmeyi hedeflemektedir. Bu kapsamda projemiz, 11. Kalkınma Planının 664 ve 717. hedefleri ile Avrupa Yeşil Mutabakatına uyum çerçevesinde belirlenen araştırma konularından “İklim Değişikliğinin Çölleşme/Arazi Tahribatıyla Birlikte Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistemler Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Yenilikçi Çözümler” kapsamında değerlendirilebilmektedir.

Geleceğe yönelik tahminlerin yapılması iklim değişikliği senaryolarının insan algısı ile birleştirilmesi ve altyapı sistemleri ile ilişkilendirilmesi KEH değerinin belirlenmesinde yenilikçi bir yaklaşım olarak korunan alanlarda çalışan ilgili meslek disiplinleri ve bilim insanları için yol gösterici nitelikte olacağı öngörülmektedir.

 

YÖNTEM

PGIS yaklaşımı temelinde SolVES (Ekosistem Hizmetleri için Sosyal Değerler) ve MaxEnt (Maksimum Entropi) araçları aracılığıyla KEH'nin sosyal değeri modellenecek ve CMIP6 (Coupled Model Intercomparison Project) kapsamında sunulan iklim değişimi senaryoları ile ilişkilendirilecektir.

Genel olarak 5 aşamadan oluşmaktadır:

  1. Mekânsal veri tabanının oluşturulması ve arazi çalışmaları
  2. PGIS anketinin hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi
  3. Kültürel ekosistem hizmetlerinin sosyal değerinin analizi
  4. İklim değişikliği senaryolarına göre arazi örtüsü ve kültürel ekosistem hizmetlerinin sosyal değerinin gelecekteki potansiyel analizi
  5. Ekosistem hizmetlerinin korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması için doğa koruma alanlarının etkin planlanması ve yönetimi için yenilikçi ve teknolojik modellere dayanan stratejilerin oluşturulması